„Karać czy nagradzać?”

Kary i nagrody służą wypracowaniu dobrych zachowań i likwidowaniu złych. Po to, by dziecko zaczęło rozumieć, co jest dobre, a co złe, by całą uwagę mogło skupić na analizowaniu swoich zachowań, musi poczuć się w rodzinie ważne, wartościowe, akceptowane, kochane i przede wszystkim bezpieczne. W tej nauce pomocne bywają nagrody i kary. Najczęstszymi nagrodami, jakie można zastosować wobec dziecka w domu są:

• pochwały za dobre wywiązanie się z powierzonych mu obowiązków;
• uśmiech, przytulenie, uśmiech, miłe słowo, np. jesteś kochany, sprawiłeś mi radość;
• dodatkowe wyjście do koleżanki lub jej zaproszenie do domu;
• obejrzenie wybranego programu TV;
• zabawy z komputerem, itp.

Rodzaje kar jakie może zastosować rodzic

• Kary naturalne) Przykład: jeśli dziecko zepsuło piłkę to przez pewien czas nie dajemy mu nowej zabawki.
• Rekompensata wyrządzonego zła, zwana zadośćuczynieniem, czyli przeproszenie poszkodowanego, naprawienie uszkodzonego przedmiotu przez sprawcę, itp. Tego rodzaju kara uczy odpowiedzialności za zachowanie.
• Kara w postaci izolacji - polega na wyłączeniu dziecka na jakiś czas z jakiejś sytuacji, np. dziecku agresywnemu przerywamy zabawę, pozbawiamy go ulubionej zabawki, itp. Po chwili, gdy się uspokoi może wrócić do wykonywanej czynności.
• Werbalna dezaprobata zachowań dziecka: nagany, upomnienia, słowa, gesty, mimika - wyrażające niepokój czy smutek powinna mieć miejsce bezpośrednio po przewinieniu. Wypowiedzieć ją należy spokojnym i rzeczowym tonem, kategorycznie bez obelg i wyzwisk.
• Karą jest także ograniczanie uprawnień dzieci. Polega ona wycofywaniu nagrody.

 

Warunki skuteczności kar i nagród.

Zarówno kary jak i nagrody stosowane bez umiaru stają się czymś powszechnym i nie przynoszą oczekiwanych efektów, zwłaszcza odnosi się to do kar.

Skuteczność oddziaływań wychowawczych (do których zaliczane są nagrody i kary) zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest wrażliwość dziecka. Jeśli jest ono delikatne i subtelne, to bodziec o minimalnym natężeniu będzie wpływał na pracę i zachowanie dziecka. Karząc dziecko wywołujemy w nim negatywne emocje: strach i lęk, które zbyt silne i długotrwałe prowadzą do zaburzeń emocjonalnych, dziecko staje się nieśmiałe, zalęknione, niepewne w działaniu, nerwowe.

Ważnym czynnikiem skuteczności karania jest siła kary. Kara za surowa w stosunku do przewinienia może spowodować więcej zła niż pożytku.

Zbyt łagodna kara nie tylko nie tłumi negatywnej czynności, a nawet ją intensyfikuje. Dziecko bagatelizuje karę, traktuje ją tak, jakby jej w ogóle nie było i uważa, że nic się nie stało.

W sytuacjach, kiedy postępowanie dziecka nam się nie podoba, nie warto tracić panowania nad sobą. Należy pamiętać, że one tylko doraźnie powstrzymują dziecko przed złym postępowaniem. Przyznanie się dziecka do błędu wyklucza potrzebę stosowania kar.

Dzieci robią coś złego niechcący, przez nieuwagę lub niezręczność i to nie jest powód, by je karać. Pamiętajmy, że wychowywanie przez przemoc to wyraz bezradności, nienawiści, i niskiej kultury. Starajmy się nagradzać nasze dzieci.